Spacerówki wspomagające rehabilitację dziecka niepełnosprawnego

Dwoje na tysiąc dzieci rodzi się z mózgowym porażeniem dziecięcym. Większość z nich będzie potrzebować w swoim dorosłym życiu wózka inwalidzkiego, ale wcześniej niezbędna będzie spacerówka wspomagająca rehabilitację malucha na wczesnym etapie jego rozwoju. Jak wybrać taki wózek dla niepełnosprawnego dziecka z MPD?

Mózgowe porażenie dziecięce, będące najczęstszą przyczyną niepełnosprawności dzieci, to zespół objawów nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. Skutkiem tej choroby są zaburzenia psychoruchowe o różnym zakresie występowania i stopniu nasilenia. Najczęstsze problemy dotyczą: słabej koordynacji, niewłaściwej postawy, nieodpowiedniego napięcia mięśniowego (sztywność lub wiotkość), upośledzenia percepcji… Chory ma kłopoty z samodzielnym poruszaniem się, mówieniem, jedzeniem… Potrzebuje stałej opieki i wsparcia rehabilitacyjnego na co dzień. W przypadku rehabilitacji kilkumiesięcznych czy kilkuletnich dzieci niezbędny jest spacerowy wózek inwalidzki, który może być wykorzystywany zarówno w domu, jak i podczas spaceru.

Jak dobrać wózek inwalidzki dla dziecka?

Spacerowe wózki dla dzieci niepełnosprawnych przystosowane są zazwyczaj (dzięki swojej stosunkowo uniwersalnej konstrukcji, multiregulacji i wielu specjalistycznym dodatkom do wózka) do potrzeb dzieci o różnym stopniu niepełnosprawności i różnych jej symptomów. Ten sam lub podobny wózek może być odpowiedni na przykład dla dziecka z MPD, dziecka cierpiącego na schorzenia mięśni, dziecka z dysfunkcjami układu kostnego czy dziecka z przepukliną oponowo-rdzeniową albo epilepsją lub innymi zaburzeniami układu nerwowego, bo objawy tych chorób bywają podobne. Najważniejsze jest to, aby skupić się na profesjonalnym sprzęcie medycznym, a nie próbować „przerabiać” zwykłą spacerówkę.

Producenci wózków dla dzieci niepełnosprawnych

Uznani na rynku medycznym producenci sprzętu rehabilitacyjnego dla dzieci, w tym także inwalidzkich wózków spacerowych, oferują obecnie wysoce zaawansowane, nowoczesne i wielofunkcyjne urządzenia, które nie tylko ułatwiają chorym i ich opiekunom codzienne życie, ale pełnią także przy tym istotne funkcje rehabilitacyjne. Dziecięce wózki inwalidzkie marki Ormesa czy Patron to nie tylko wózki spacerowe, ale również medyczny sprzęt pionizująco-stabilizujący dla najmłodszych pacjentów, którzy – ze względu na wiotkość lub sztywność mięśni, drgawki, asymetrię w ułożeniu ciała… muszą być non-stop wspomagani przy utrzymywaniu właściwej pozycji. Odpowiednio dobrane wózki pomagają w tego typu rehabilitacji.

Na co zwracać uwagę, kupując inwalidzką spacerówkę dla dziecka?

• Najważniejszą kwestią przy dobieraniu takiego wózka jest rozmiar. Spacerowy wózek inwalidzki dla dziecka, a właściwie jego siedzisko, musi być idealnie dopasowane do gabarytów pacjenta. Szczególne znaczenie (ze względu na bezpieczeństwo i przebieg rehabilitacji) ma w tym przypadku szerokość siedzenia, która powinna być prawie równa, bo zaledwie dwa do czterech centymetrów szersza, od szerokości bioder. Dziecko mające problemy z utrzymywaniem postawy, wykonujące niekontrolowane ruchy, przyjmujące nienaturalne pozycje etc. musi być odpowiednio zabezpieczone i „ograniczone”, siedząc w takim wózku, dlatego należy zadbać również o optymalną głębokość siedziska i wysokość oparcia. W większości przypadków można obecnie nabyć wózki umożliwiające dość płynną regulację tych wartości w zakresie kilkunastu – kilkudziesięciu centymetrów, jeśli jednak kupuje się wózek bez tego typu regulacji, jego rozmiar (oznaczany czasami podobnie jak rozmiar ubrania) musi być idealnie dopasowany do pacjenta. Bierze się wówczas pod uwagę dokładne wymiary siedziska oraz oczywiście dopuszczalne obciążenie wózka.

Fot. Mobilex. Spacerowe wózki inwalidzkie dla dzieci. Po lewej model z regulacją rozmiaru siedziska, po prawej model bez regulacji.

• Wielkość oraz wagę spacerówki warto dostosować do indywidualnych potrzeb i warunków mieszkaniowych. W ciasnych wnętrzach lepiej sprawdzają się niewielkie i zwrotne wózki inwalidzkie, gdy nie mieszka się na parterze, a w budynku nie ma windy, warto wybrać wózek lekki, bo często trzeba będzie go znosić i wnosić po schodach razem z dzieckiem w środku, jeśli ktoś planuje przewozić wózek autem, dobrze zdecydować się na przykład na wygodnie składany model typu parasolka itp.

Fot. Mobilex.pl. Przykład lekkiego inwalidzkiego wózka spacerowego typu „parasolka” oraz masywniejszego wózka „kubełkowego”.

• Niezwykle istotna dla samego procesu rehabilitacji przy pomocy takich wózków jest możliwość zmiany kąta nachylenia samego oparcia, a także całego siedziska. Taka (najlepiej kilkustopniowa) regulacja pozwala skuteczniej rehabilitować dziecko w zakresie jego pionizacji i panować nad okresami ćwiczeń i odpoczynku dla kręgosłupa oraz mięśni pacjenta.
• Ze względów psychologicznych i dla dobra rehabilitacji dziecka w tym zakresie, warto niekiedy także wybrać wózek zapewniający opcję zmiany kierunku ustawienia siedziska – tak, aby dziecko podczas spaceru mogło być zwrócone przodem do rodzica prowadzącego wózek.

Fot. Mobilex. Wózek inwalidzki dla dziecka z opcją ustawienia siedziska tak, by dziecko widziało opiekuna lub rodzica prowadzącego wózek.

• W przypadku dzieci z niepełnosprawnością bardzo istotna jest możliwość regulowania nie tylko wysokości podnóżka w wózku, ale także kąta jego nachylenia. Im większy zakres tej regulacji, tym lepiej.
• W niektórych sytuacjach, szczególnie w przypadku dzieci spastycznych, ogromne znaczenie ma odpowiednia amortyzacja, aby ograniczyć do minimum liczbę i nasilenie odczuwanych przez dziecko wstrząsów podczas jazdy wózkiem. Trzeba w tej sytuacji zwrócić uwagę na zawieszenie kół oraz szukać ewentualnie modelu oferującego resorowane siedziska.
• Koła spacerowego wózka inwalidzkiego, podobnie jak w przypadku zwykłych wózków dziecięcych, powinny być dostosowane do podłoża, po którym wózek jeździ najczęściej. Mniejsze sprawdzają się głównie na gładkiej nawierzchni, na przykład w miastach, na asfaltowych chodnikach, większe natomiast niezbędne są w tak zwanym trudnym terenie, gdy mieszka się poza miastem, jeździ wózkiem po lesie, piaszczystej drodze, różnego rodzaju wybojach. Wygodnym i polecanym rozwiązaniem w przypadku dziecięcych wózków inwalidzkich, które wykorzystuje się w domu i na zewnątrz są koła, które łatwo i szybko się zdejmuje. Można wówczas (dla wygody) po przyjściu ze spaceru zamiast czyścić koła wózka, po prostu je zmienić na „komplet kółek domowych”.
• Dla bezpieczeństwa, wygody i właściwego przebiegu rehabilitacji, niezbędny jest zazwyczaj odpowiedni zagłówek i oczywiście pasy w spacerowym wózku inwalidzkim dla dziecka, najlepiej cztero- lub pięciopunktowe. Zapewniają bezpieczeństwo i stabilność korpusu.
• Wózek inwalidzki dla dziecka powinien być wygodny nie tylko dla niego, ale również dla jego opiekuna, dlatego trzeba zwrócić uwagę między innymi na wysokość wózka i ewentualną możliwość regulacji jego „kierownicy”. Dla osób o wysokim wzroście zbyt niski wózek do prowadzenia powoduje duży dyskomfort, zmuszając do ciągłego pochylania się. Warto o tym pamiętać. Dobrze także zadbać o to, aby rączka wózka miała wygodny, ergonomiczny kształt.
• Przy wyborze wózka dla dziecka niepełnosprawnego należy pomyśleć też o potencjalnych dodatkach do spacerówki, które mogą być potrzebne od razu lub przydatne w niedalekiej przyszłości. Niektórzy producenci proponują naprawdę bogaty wybór akcesoriów, zarówno tych z grupy klasycznych dodatków do wózków dziecięcych (parasolki, śpiwory, osłony przeciwdeszczowe, koszyki, uchwyty, stoliczki itp.), jak i tych specjalistycznych, wspomagających rehabilitację dziecka niepełnosprawnego (boczne podpory ciała, klin między nóżki, kamizelki przytrzymujące cały tułów dziecka, pas piersiowy, pasy odwodzące, specjalne mocowanie stóp…).
• Zwolennicy rozwiązań uniwersalnych powinni zainteresować się konstrukcjami pozwalającymi jeden model siedziska dla dziecka niepełnosprawnego montować na różnych stelażach – na stelażu spacerowym (w funkcji wózka spacerowego do użytku na zewnątrz) oraz na stelażu domowym (na przykład w funkcji krzesełka rehabilitacyjnego do użytku w domu). Istnieją obecnie na ryku także rozwiązania pozwalające montować na stelażu spacerowego wózka inwalidzkiego fotelik samochodowy dla dziecka.

Fot. Mobilex. Model wózka inwalidzkiego dla dzieci z opcją zamontowania jego siedziska na dodatkowym stelażu domowym.

Kiedy i gdzie kupić pierwszą spacerówkę dla niepełnosprawnego dziecka?

Zdrowe dziecko ma swój pierwszy kontakt z wózkiem spacerowym zazwyczaj w wieku kilku miesięcy, gdy samodzielnie podejmuje próby siadania lub gdy już potrafi samo siedzieć. W przypadku dzieci niesprawnych ruchowo, dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, próby takiej samodzielnej pionizacji mogą być znacznie opóźnione lub w ogóle się nie pojawić. Jest to kwestia dość indywidualna, dlatego warto w tym zakresie poradzić się lekarza lub rehabilitanta.

Co do ogólnej zasady, pierwszy wózek spacerowy dla dziecka niesprawnego ruchowo, jako ten nabywany, gdy dziecko ma kilka miesięcy lub zaledwie kilka lat, powinien być – modelem „rosnącym razem z dzieckiem”. To te wózki, które zapewniają najszerszą regulację w zakresie rozmiaru. W przypadku starszych czy nawet „dorosłych dzieci”, zazwyczaj kupuje się wózki inwalidzkie o stałym, nieregulowanym rozmiarze.

Wózek inwalidzki dla dziecka (także ten spacerowy) ZAWSZE kupuje się wyłącznie w wyspecjalizowanych sklepach medycznych, od autoryzowanych dystrybutorów uznanych producentów sprzętu rehabilitacyjnego dla dzieci, którzy zapewniają fachowe konsultacje przy doborze konkretnego modelu wózka i optymalnym dopasowaniu jego rozmiaru do rozmiaru użytkownika.

***

Jak podaje Centralny Rejestr Chorych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym, w Polsce jest obecnie około 35 tys. osób z MPD. Ponad połowę z nich stanowią chorzy o największym upośledzeniu ruchowym, a niejednokrotnie także umysłowym. Nigdy nie będą samodzielnie chodzić. Mózgowe porażenie dziecięce jest nieuleczalne.